Kontzertuak

BOS DENBORALDIA 16-2010-2011

Abono Iniciación


Euskalduna Jauregia.   20:00 h.

L. van Beethoven: Las criaturas de Prometeo, obertura
R. Schumann: Concierto para violonchelo y orquesta en La menor
I. Stravinsky: La consagración de la primavera

Valentin Erben, biolontxeloa
Günter Neuhold, zuzendaria

DATAK

  • 12 maiatza 2011       Euskalduna Jauregia      20:00 h.
  • 13 maiatza 2011       Euskalduna Jauregia      20:00 h.

Abonu salmenta, ekainaren 24tik aurrera.
Sarreren salmenta, irailaren 16tik aurrera.

Ezagutu hemen harpidedunak BOS izatea abantaila guztiak

Kontserbadorismotik abangoardiara

Gaurko musikari buruzko berbaldiaren ardatza izango da; fenomeno fisiko moduan sortuz, gure belarrietara sartzen da, bizipen bihurtzen da eta gure ezagumenean edo gure bihotzean kokatzen da.
Ludwig van Beethoven (Bonn, 1770-Viena, 1827) 1792. urtean heldu zen Austriako hiriburura, Mozart zendu eta handik hamaika hilabetera, artean 22 urte beteta ez zituela. Bere egunerokoaren lehen oharrek gazte pragmatikoa eta Vienako musika panoraman aurrera egin nahi zuen gaztea zela erakusten zuten. Izan ere, etorkizun oparoa eskainiko zion hirira heldu zenean, buru-belarri ibili zen piano baten bila, bai eta ileordeak egiten zituen baten edo dantza maisu baten bila ere. Bere helburu nagusia bertan kokatzea zen, piano-jotzaile eta konpositore gisa. Eta, berehala eta arrakasta nabarmenarekin lortu zuen. Zalantzarik gabe instrumentista gisa zituen dohainez gainera, bere estatusa lortzen eta mantentzen lagundu zion dohainetako bat izan zen hiriko aristokrata-taldeekin berehalako harremanak egiteko zuen gaitasuna; izan ere, Bonnetik zetorren organistaren eta pianistaren izen ona zabaltzeaz arduratu ziren. Gainera, Vienako aristokrazia hark gainerako Europako aristokrazia gailentzen zuen, bereziki, musikarekiko zaletasunari zegokionez, eta bere denboraren eta aberastasunaren zati handi bat jarduera atsegingarri honi eskaintzen zioten. Printze eta kondeek euren jauregi eta landa-finketan instrumentista bertutetsuak hartzen zituzten, orkestra pribatuak izaten zituzten, baita operak ere; eta, aberastasuna urriagoa bazen, haize-banda edo harizko laukote bat enplegatzen zuten. Horietako askok kontzertu pribatuak antolatzen zituzten, eta, ondorioz, konposizioak behar zituzten euren interpretatzaileentzat. Musika panorama interesgarri eta bizi horretan, Beethoveni jotzaile eta konpositore moduan zioten gero eta begirune handiagoak eragina izan zuen, 1801ean, Salvatore Viganók, Ballet Inperialeko maisu-zuzendaria eta garai hartan zegoen dantzari ospetsuenetariko batek (bere emazte bikain María Medinarekin batera), Prometeoren gaiaren gainean balleterako musika idazteko enkargua egin ziezaion. Hala, bada, Prometeoren izakiak, Op. 43 lana sortu zen, eta, ezbairik gabe, lan horrek Beethoven Vienako eszenatokietan sartzen lagundu zuen, hain zuzen ere, aristokraten jauregietan hainbeste ugaritzen ziren kontzertu pribatuez baino harago. Balleta Burgtheaterren estreinatu zen 1801eko martxoaren 28an, eta, arrakasta hain izan zen handia, ezen hogei emanaldi baino gehiago egin baitziren. Viganó-Medina bikoteak beti mantendu izan zuen bere errepertorioan. Halarik ere, argumentuaren zirriborro bat baino ez da kontserbatu, partitura osorik heldu bazaigu ere. Obertura bat dauka, Sarrera bat eta hamasei zenbaki. Gaur entzungo dugun Obertura Adagio atsegin eta irmoari oihala irekitzen dioten akorde indartsuekin hasten da; hori Allegro molto con brio baino lehen, non gai bi txandakatzen diren: bata, harizko oso figurazio arinetan oinarrituta, eta bestea, berriz, laburra eta arina, haizezko instrumentuek koloratua eta, zenbaitetan, iluntasunez tindatua.

Musika konbentzionala, atsegin izan nahi zuen gazte konpositore batentzat, eta, denbora pasa ahala, independentzia estetikorantz bidea irekitzea lortu zuenarentzat.

Eta hurrengo lanean, Robert Schumannek (Zwickay-Sajonia, 1810-Endenich, 1856) miraria egiten du: lirismoa eskaintzen digu XIX. mendearen lehenengo erdialdean horren epikoa den genero batean, hain zuzen ere, kontzertuan. Biolontxeloa errezitatzaile paregabea eta lagun sendoa bada ere (erromantikoek bere dimentsio hunkigarrienean eta sakonenean berriro deskubritua), Schumannen irudimenean abeslari eta poeta bihurtzen da.

Kontzertua biolontxelorako la minorrean, Op. 129 1850. urtean idatzi zuen Düsselforfen. Hara joan zen bere familiarekin, augurio txarrez jositako urduritasun krisiak zituen etapa baten ostean. Schumann konposizioa egin eta sei urte geroago hil zen, hura entzun gabe. Autorea zendu zenetik, lau urte igaro behar izan ziren kontzertua jendaurrean estreinatu ahal izateko, Leipzigeko Kontserbatorioan, 1860. urtean, hain zuzen ere, Robert Schumannen jaiotzaren 50. urteurrenaren omenaldian.

Lanak etenik gabe entzuten diren hiru mugimendu ditu, berari gustatzen zitzaion moduan (horixe bera argi eta garbi islatzen da garai bereko konposizioetan). Konpositorearen aburuz, etenaldiek batasuna baino ez zioten kentzen lanari, eta musikaren iragaite naturala oztopatu.

Lehenengo mugimenduan, Nicht zu schnell izenekoan (ez oso arina), la minorreko tonuaren bitartez giro poetikoa ezarri ondoren (bere pianorako kontzertua koloreztatzen duen bera), biolontxeloak gai nagusi maitekorra eta kartsua sartzen du, ia une oro okupaturik daukala eta ideia askozaz arinagoarekin eta beti abesgarriarekin osatuz. Schumannek ohiko kadentzia eskutik eramaten gaituen txeloaren azken kantuak jarraitzen duen orkestra-interludio gisa batek ordezkatzen du, Langsam (Adagio) bigarren mugimendu atsegingarrian, non orkestra-tapiz arin baten gainean, bakarlariaren ahots hunkigarria, zuhurra eta etena berriro proiektatzen den, atal nagusira eramaten gaituen arte (une bikaina, utzi soinuak bildu zaitzatela). Musikak jariatzen jarraitzen du, lehenengo mugimenduaren gai nagusiarekin modu iheskorrean topatu arte (gogora ezazue Schumannek zuen interesa lanari batasuna emateko orduan). Horren ondoren, bakarlariak Sehr lebhaft (oso bizia) azken mugimenduan urtuko den abestia kantatzen du, indarra ematen dion zelula erritmiko batek egituratuta. Hemen, Schumannek kadentzia bat erakusten digu, orkestraren laguntzarekin, eta amaiera bikaina eta energikoa duena.

Soinuzko energia eta energia eragilea da aretoa beteko duena, Igor Stravinskyk (Oranienbaumm, 1882 – New York, 1971) Udaberriaren kontsakrazioan agertzen duen erritmo eta tinbre idazkera magistralean berritzen eta islatzen den bizitza boterearekin (bestelako konposizio-ezaugarriak gutxietsi barik); izan ere, lan horrek "barbarie" kontzeptua sartu zuen, ezbairik gabe, mundu sinfonikoan (hori bai, oso modu sofistikatuan). Autoreak hurrengoa baieztatzen zuen: “niretzat, musika gauzak justifikatzen dituen indarra da”. Lana lehenengo aldiz entzun zen ia ehun urtetan, eta musika estreinaldietan sekula egon ez den zalaparta sortu zuen. Estreinaldian egon zen baten bat ez zen onik atera. Parisko Champs-Élyséeseko antzokia izan zen Sergei Diaghilevek hautatutako eszenatokia, 1913ko maiatzaren 29an, musika, dantza, dekoratuen diseinu eta jantzien ikuskizunerako. Lanak iskanbila handia sortu zuen eta musikaren zati gehiena ia entzungaitza izan zen. Erreakzioak aurkakoak izan ziren, eta publikoak ezin zuen lana "bikaina" zela ziotenen alde edo artearentzat "blasfemiatzat" jo zutenen alde jarri baino.

Konposizioak “Errusia paganoaren eszenak” azpititulua dauka, eta estreinaldira bertaratutakoak hainbeste asaldatu zituen primitibismoarekiko gurtza islatzeaz gainera, “gardentasun kartsu” baten soinuzko hizkuntza berria planteatzen du (Erik Satiek oso ondo sailkatu zuen gisa), disonantziaren, polirritmiaren eta politonalitatearen perkusio-erabileran oinarrituta. Itzulerarik gabeko bidaia, Stravinskyk bere garaiko konpositorerik ezagunena izatea ahalbidetu zuena. Lana bi zatitan dago banaturik. Lehenengoak Lurraren adorazioa du izena, eta sarrera bat eta zortzi gai ditu; bigarrenak, berriz, Sakrifizioa du izena, eta sarrera bat eta bost gai ditu.Utzi soinuaren indarrak harritu eta suspertu zaitzaten.
Hori da hori musikaren hizkuntzaren indarra, hainbeste giza gaitasun suspertzeko gai dena: intelektualak, emozionalak, eragileak… Eta, horien guztien gainean, gozatzeko gaitasuna.
Garai orotako musikak jotzen jarrai dezan. Entzunaldi ona izan dezazula.

Valentin Erben, biolontxeloa

Vienan jaioa, Valentin Erben Alban Berg laukote legendarioaren sortzailea izan zen.

38 urtez jo zuen talde horrekin mundu osoan barna; era berean, ganberako bakarlari eta musikari moduan jo zuen artista handiekin: Alfred Brendl, Elisabeth Leonskaja, Andras Schiff, Helmut Deutsch, Maurizio Pollini, Heinrich Schiff, Tabea Zimmermann, Alois Posch, Sabine Meyer, Simon Rattle, Claudio Abaddo eta Marek Janowskirekin.

Valentin Erben biolontxelo irakaslea da 1970. urteaz geroztik Vienako Musika Unibertsitatean, bai eta Koloniako Goi Mailako Musika Eskolako ganbera musikako irakaslea ere. Eskola magistralak eman ohi ditu Hanburgoko udako eskolan eta Sienako Chigiana Akademian.

2009ko apirilean, Valentin Erbenek Paul Dukasen Azti aprendiza izeneko lanaren biolontxelo bakarlariarentzako eta narratzailearentzako transkripzioa egin zuen. Halaber, György Kurtágen biolontxelo bakarlarientzako bost pieza interpretatu ditu, konpositoreari inspirazio moduan balio izan zitzaizkion irakurraldiekin nahastuta.

Orain dela gutxi, Stark Hirukotea sortu du, Nurit Stark (biolina) eta Cédric Pesciarekin (pianoa).

Matteo Gofrillerrek (Venezia, 1723) egindako biolontxeloa jotzen du, Pierre Fournierrek eta Yo Yo Mak ere erabili zutena.

 

Info covid

Gertakarien egutegia

Al
As
Az
Og
Or
La
Ig

Erlazionatutako ekitaldiak

Denboraldia 2024-2025
17
Ots
2025
>Ganbera 6

Ganbera 6

Lekua: Euskalduna Jauregia


Bakarlari handiak errezitaldian

Bomsori, biolina
Thomas Hoppe, pianoa

I

WOLFGANG AMADEUS MOZART (1756 – 1791)

17. sonata biolin eta pianorako Do Maiorrean K. 296

I. Allegro vivace
II. Andante sostenuto
III. Allegro

LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770 – 1827)

7. sonata biolin eta pianorako do minorrean Op. 30

I. Allegro con brio
II. Adagio cantabile
III. Scherzo: Allegro
IV. Finale: Allegro – Presto

II

CÉSAR FRANCK (1822 – 1890)

Sonata biolin eta pianorako La Maiorrean

I. Allegretto ben moderato
II. Allegro
III. Ben moderato: Recitativo-Fantasia
IV. Allegretto poco mosso

KAROL SZYMANOWSKI (1882 – 1937)

Nokturno eta tarantela Op. 28

Iraup. 95’ (g.g.b.)

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2024-2025
22
Ots
2025
>Kontzertuak familia giroan. Mythos

Kontzertuak familia giroan. Mythos

Lekua: Euskalduna Jauregia. Bilbo

Abraham Cupeirok arabiar, zeltiar, erromatar eta greziar mitologietan zehar garraiatzen gaitu Mythos proiektuan. Ikuskizun liluragarri honek denboran galdutako mundu eta hirietan murgiltzen gaitu, Atlantis misteriotsua bezalako antzinako enklabeen misterioak lurpetik ateraz. Antzoki grekoetan, zirko erromatarretan eta munduaren mugetan ahaztutako kobazuloetan entzuten diren instrumentuak berreskuratuz, Cupeirok bidaia musikal paregabea eskaintzen du antzina-antzinatik sortutako istorioetan barrena, unibertsoaren jatorriari logika bat aurkitu nahian.

Konpainia: Abraham Cupeiro + Bilbao Orkestra Sinfonikoa BOS
Zuzendaria: Dimas Ruiz Santos


Palacio Euskalduna Jauregia • Sala 0B Aretoa
6 urtetik aurrera
Erderaz
Iraupena: 75’


Sarreren prezioak:
– Orokorra 10,50 €
– BOSeko abonatuentzako 9,50 €*
* Abonatuentzako deskontudun erosketak webguneko “eremu pertsonalean” edo leihatilan baino ezin dira egin.

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2024-2025
27 - 28
Ots
2025
>Isiltasunaren legea

Isiltasunaren legea

Lekua: Euskalduna Jauregia

Wayne Marshall bikainak hala pianoan nola zuzendaritzan katedra ezarri duen bi konpositoreei eskainitako programa ekarriko digu: Gershwin eta Bernstein. Pianotik Bigarren Rapsodia zuzenduko du, in blue ospetsua baino ezohikoagoa, eta Bernsteinen Divertimento eta zinemarako bere lehen partitura zirraragarria: Elia Kazanek On the Waterfront bikainerako eskatu zion musika.

Wayne Marshall, pianoa eta zuzendaria


I

IAIN FARRINGTON (1977)

A party with Auntie *

W1A/Animal Magic (This is Las Vegas) – Blackadder – I’m Sorry I Haven’t a Clue (The Schickel Shamble) – Have I Got News For You – Panorama – BBC News – Antiques Roadshow – University Challenge – Ski Sunday (Pop Looks Bach) – Match of the Day – Cricket Theme (Soul Limbo) – Dr Who – Strictly Come Dancing – The Archers (Barwick Green) – Eastenders

GEORGE GERSHWIN (1898 – 1937)

Bigarren rapsodia piano eta orkestrako*

Wayne Marshall, pianoa

GEORGE GERSHWIN (1898 – 1937) / ROBERT RUSSELL BENNETT (1894-1981)

Gershwin in Hollywood*

The back bay polka (The Shocking Miss Pilgrim) – A foggy day (A Damsel in Distress) – Slap that bass (Shall We Dance?) – Love walked in (The Goldwyn Follies) – Nice work if you can get it (A Damsel in Distress) – One, two, three(The Shocking Miss Pilgrim) – Love Is here to stay (The Goldwyn Follies) – They can’t take that away from me (The Barkleys of Broadway)

II

LEONARD BERNSTEIN (1918 – 1990)

Divertimentoa orkestrarako

I. Sennets and Tuckets
II. Waltz
III. Mazurka
IV. Samba
V. Turkey Trot
VI. Sphinxes
VII. Blues
VIII. In memoriam; March: “The BSO forever”

On the Waterfront, Suite sinfonikoa*

*Lehen aldiz BOSen eskutik
Iraup. 100’ (g.g.b.)

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2024-2025
07
Mar
2025
>Musika-Música | 1. Kontzertua

Musika-Música | 1. Kontzertua

Lekua: Arriaga Antzokia

SOCIEDAD CORAL DE BILBAO

ENRIQUE AZURZA zuzendaria

BILBAO ORKESTRA SINFONIKOA (BOS)

ERIK NIELSEN zuzendaria

R. Wagner: El holandés errante, obertura
P. I. Chaikovski: El lago de los cisnes, suite
A. Borodin: Danzas polovtsianas de «El príncipe Igor»

Informazio gehiago

Gehiago ikusi