Kontzertuak

BOS 16

BOSbaroque | Hastapeneko abonua


Euskalduna Jauregia.   19:30 h.

Enrico Onofri, biolin-jotzailea eta zuzendaria

Francesco Geminiani (1687 – 1762): Concerto Grosso sol minorrean H. 136 (Corelli Op. 5, 5. zk.)
I. Adagio
II. Vivace
III. Adagio
IV. Allegro

Giovanni Mossi (1680 – 1742): Kontzertua Re Maiorrean Op. 2, 7. zk.
I. Adagio – Allegro
II. Adagio – Allegro

Georg Muffat (1653 – 1704): 5. sonata Sol Maiorrean, Armonico Tributo
I. Allemanda
II. Adagio
III. Fuga
IV. Adagio
V. Passacaglia

Francesco Geminiani (1687 – 1762): Concerto Grosso Do Maiorrean H. 134 (Corelli Op. 5, 3. zk.)
I. Adagio
II. Allegro
III. Adagio
IV. Allegro

Antonio Vivaldi (1678 – 1741): Kontzertua bi biolin, biolontxelo, hari eta continuorako sol minorrean Op. 3, 2. zk., R. 578, L’estroarmonico
I. Adagio e spiccato
II. Allegro
III. Larghetto
IV. Allegro

Arcangelo Corelli (1653 – 1713): Concerto grosso Re Maiorrean Op. 6, 1. zk.
I. Largo – Allegro
II. Largo
III. Allegro
IV. Allegro

 

 

 

DATAK

  • 17 maiatza 2018       Euskalduna Jauregia      19:30 h. Sarrerak Erosi
  • 18 maiatza 2018       Euskalduna Jauregia      19:30 h. Sarrerak Erosi

Ezagutu hemen harpidedunak BOS izatea abantaila guztiak

Bide guztiak irteten dira Erromatik

1691ko maiatzaren 26a. Alexandro VIII.a hil ondorengo bost hilabeteko konklabe luzean, Ottoboni kardinalak “serenata eder” baten interpretazioa antolatu zuen –hesiz kanpo, Belvedereko patioan–, sei biolinez, bi biolaz, bi kontrabaxuz eta laute batez lagunduta. Arcangelo Corelli (1653-1713) ospetsuak jardun zuen zuzendari, ohi bezala.

Eite profanoko ikuskizun hura aurkezteko ideia, ordea, ez zuen oso ondo ulertu, ezta onartu ere, kardinalen kolegioaren parte batek, Avvisi Marescottien eguneroko pribatuan agertzen den moduan:

“Konklabearen komisario Savelli printzeak… leihatilatik hitz egin du, serenatagatik kexatzeko, argi utziz aurretik haren berri eduki izan balu, espetxean giltzapetuko zituzkeela abeslari eta instrumentista haiek guztiak. Bestalde, konklabearen leihoetatik jauzitako harri jasa batez egin zitzaien harrera interpretatzaileei. Harri koskor batek musikarietako bati eman zion, hankan, eta hura izan zen, hain zuzen, etxera itzultzen azkena”.

Gorentasun Ohoragarrien jokabidea ez zen, beharbada, guztiz eredugarria izan, baina, neurri batean, barkatzeko modukoa da, itxialdi hain luzeari lotutako tentsio naturala aintzat hartuta; edonola ere, jarrera horrek bi zalantza sortzen dizkigu. Lehenik, zergatik zituzten –eta zer asmorekin– Vatikanoko goiko solairuetako geletan horrenbeste harri. Eta, bigarrenik, harira gehiago datorrena: zer musika instrumentalek lagunduko zion serenatari?

Corelliren katalogoa iharra zen, oro har, eta are iharragoa ganbera musikatik kanpoko errepertorioa: hamabi concertigrossi gorde dira, eta sinfonia bat, bere adiskide eta lankide Giovanni Lorenzo Lulierren Santa Beatrice d’Este oratorioarentzat. Zaslaw eta Spitzer musikologoek beren buruari galdetzen diote, arrazoi guztiarekin, Corellik corpus labur hori baino ez ote zuen jo, behin eta berriro, Erromako orkestrarako musikaren koordinatzaile ahalguztidun izan zen hogeita hamar urte haietan guztietan.

Kalkulatu izan da Corellik jendaurrean gutxienez berrehun aldiz zuzendu zuela orkestra bat hiru hamarkada horietan. Eta horietako saio askotan aipatzen da “sinfonia osatu berri bat”. Gaur egun oraindik ere misterio bat da zer proportziotan errepikatu zen errepertorio hori behin eta berriro, edo galdu egin den.

Beharbada, hasieratik hastea komeni da, hau da, nor zen, zehazki, Corelli?

Arcangelo Corelli mendebaldeko musikagileen komunitate bereziko musikagile bitxienetako bat izatera iritsi zen. Berrikus ditzagun haren ezaugarrietako batzuk:

Biolina izan zuen prestakuntza nagusia; baina hura ez zen ikasketa egokia garai hartako musikagile batentzat; izan ere, garai hartan, musika tresna hark ez zuen ondorengo mendeetan izango zuen ospea.

Bitxia bada ere, eta interpretatzaile gisa zuen maisutasunari buruzko erreferentzia ugari gorde badira ere, haren musika ez zen bereziki zaila ikuspegi teknikotik. Eta, zalantzarik gabe, horri esker iritsi zen haren lana, berehalakoan, munduko bazter guztietara, Latinoamerikatik hasi eta Japoniaraino. Corelliren birtuosismo ukaezinari buruzko laudorio horiek aipamen deserosoagoak ere izan zituzten aurrez aurre, esaterako, Alessandro Scarlattiren opera bat Napolin zuzentzera zihoala. Ez zenez fidatzen hango musikarien kalitatearekin, aurrea hartu, eta Erromatik eraman zituen bi lankide: Matteo Fornari eta biolontxelo-jotzaile bat (aipatutako Lulier, seguru asko). Baina, kontua da, napolitarrek harekin eta gehiagorekin ahal zutela. Corelli zoritxarrekoa, berriz, nahastu egin zen pasarte zorrotz batean, eta, artean harrituta zegoela gertaera harengatik eta hiri hartako igaroaldia amaitzeko, Do Maiorrean ekin zion aria bati, do minorrean ekin beharrean. Orban txiki bat; gainerakoan, primerako ibilbidea izan zuen.

Corellik ez zuen inoiz ahotserako musika osatu. Eta hautaketa hura ulertezina izango zen garai hartan, ahotsa hartzen baitzen musikaren artearen epizentrotzat.

Are gehiago, haren ospea kontuan hartuta espero zitekeen bezala ahotserako musika ez idazteaz gainera, Olinpoko musikagile urrienetako bat izan da. Bost bolumen baino ez, bizi izan zen bitartean: triosonaten lau eta sonaten bat. Horri erantsi behar zaio hil ondorengo 6. opusa, Amsterdameko bere argitaratzaileari bidalitako hamabi Concerti Grossiekin (horien arteko 1. zenbakia entzungo dugu gaur gauean).

Eta, azkenik, lorpen ia ezinezko bat izan zuen Corellik, hain zuzen ere, imitatzaileak eduki zituen bere Concertiak argitaratu baino hogeita hamar urte lehenago. Hori da haren garai bereko Georg Muffaten kasua (1653-1704). Ea zer zioen azken horrek horri buruz:

“Nahastura burutsu horri buruzko lehenengo ideiak Erroman etorri zitzaizkidan, orain dela denbora dezente, Bernardo Pasquini famatuarekin teklaren italiar estiloa ikasten ari nintzela, urduritasun eta harridura handiz entzun ahal izan nituenean Arcangelo Corelli bikainaren zenbait kontzertu, musikari ugarik edertasun eta zehaztasun handiz interpretatuak. Lan haien kontraste ugariez jabetu bezain pronto osatu nituen orain argitaratzera doazen hainbat kontzertu, eta Arcangelo Corelliren beraren etxean egin nituen entseguak (eskerrak eman nahi dizkiot, estilo hari buruzko ohar erabilgarri ugari egin zizkidalako eskuzabaltasunez); eta, haren onespenarekin, ni izan nintzen artean ezezaguna zen harmonia haren zenbait adibide Alemaniara ekarri nituen lehena”.

Muffaten lehenengo kontzertu haiek, corelliar estilokoak, Salzburgon argitaratu ziren, 1682an, Anmonico Tributo izenburuarekin. Europak 1714. urteko holandar ediziora arte itxaron behar izan zuen –denbora asko— Corelliren jatorrizko ereduak ikusteko.

Eta une egokia izan liteke hau concerto grossoa deskribatzeko.

Forma musikal hori, interpretatzaile ugari biltzera irits bazitekeen ere, jai-girokoa da, handinahia baino gehiago: bolumen kontrastearen ospakizun gisa pentsatua, buruko tresna bat baino gehiago. Solisten concertino talde txiki bat –bi biolinez, txelo batez eta baxu jarraitu batez osatua– mintzatzen zen, posible zen era guztietara, ripieno taldearekin (‘betegarri’ italieraz), zeinetan zeuden bilduta kontratatuko gainerako musikariak; eta lekuak eta mezenasen poltsikoak aholkatu adina biolin, biola eta baxu hartzen zituen. Ohikoa zenez, noizean behin aire zabalean izaten ziren interpretazioek kide gehiago behar izaten zituzten errepertorio hari zegokion efektu izugarria lortzeko.

Sekulakoa izan zen itxura apaleko formatu hark konposizioaren artean eragin zuen iraultza. Antonio Vivaldi, Giovanni Mossi, Georg Philipp Telemann, Georg Friedrich Handel, Johann Sebastian Bach –Brandenburgoko kontzertuak lanarekin- eta Francesco Geminiani izan ziren, besteak beste, concerto grossoak bere baitan zuen ahalmenaren berri jaso zuten belaunaldi berriko lehenengo gaztetxoak.

Giovanni Mossi ezezaguna (1680-1742) izan zen Corelliren irudiari lotu izan zitzaizkien erromatar biolinista ugarietako bat. Haren sei opus ezagunak Amsterdamen argitaratu ziren, Estienne Roger argitaratzailearen legezkotasun maila aldakorrarekin: bi alderdien artean adostutako edizioak argitaratu zituen, baina baita edizio piratak ere, musikagileak berak jakin gabe, sos guztiekin gelditzeko asmo ez oso ohorezkoarekin. Itxura denez, hori izan zen 2. opusaren kasua, zeinaren 7. kontzertua entzungo dugun gaur gauean.

Antonio Vivaldi (1678-1741) izan zen –adinagatik, geografiagatik eta gaitasunagatik– italiar eta germaniar munduen arteko lotura naturala. Corelliren bidetik egindako lehenengo bi opusen ondoren, aurrerapausoa egin zuen L’Estro Armonico, op. 3 lanarekin. Lan hori Lau urtaroak baino gehiago berrargitaratu zen musikagilea bizirik zela.

Vivaldik italiar artearen erresonantzia kutxaren zeregina bete zuen Alemanian, eta hori bera egin zuen Francesco Geminianik (1687-1762) garai hartako musikaren merkatu handienetako batean, Britainia Handian, hain zuzen ere.

Geminiani ere pertsonaia berezia izan zen. Corelliren ikasle eta miresle aitortua izanik –eta, era berean, Vivaldiren berrikuntzen gaizki-esale aitortua–, bere bizitza profesional luzearen parte handi bat bere maisuaren merituak ezagutarazten eman zuen; ez bakarrik haren concertigrossiak interpretatzen, baita forma hartako pieza multzo handia osatzen ere. Errepertorio horrekin guztiz maiteminduta, 1726an, Corelliren Biolinerako sonatak, op. 5 lanaren bertsio kontzertante bat argitaratu zuen; horien 5. eta 3. zenbakiak entzungo ditugu gaur.

Ikasle garaiak gogora ekarriz, Geminianik maisuaren zehaztasuna gogoratzen du, bai eta zenbat zaintzen zituen xehetasun guztiak ere:

“Corellirentzat funtsezkoa zen –orkestra osorako– arku guztiak berdin mugitzea: denek arkua gora, denek arkua behera. Kontzertuen jendaurreko interpretazio ororen aurretik era sistematikoan egin ohi zituen entseguetan, Corellik berehala eteten zuen orkestra, arku irregular bat ikusten bazuen”.

Corellik, herriko artisau zorrotzak, berehala lortu zuen Europako herrialde guztietara iristea, berak nahi gabe ere, nahiz eta litekeena den 1691ko maiatzaren 26an berandu itzuli izana etxera.

Joseba Berrocal

Enrico Onofri, biolin-jotzailea eta zuzendaria

Honako orkestra hauek zuzendu ohi ditu: Kammerorchester Basel, Camerata Bern, Festival Strings Lucerne, Orchestra Ensemble Kanazawa, Tokioko Cipango Consort, Bochum Symphoniker, Sevillako Errege Orkestra Sinfonikoa, Orchestre d’Auvergne, Orchestre de l’Opéra de Lyon, Kammerorchester Basel eta Sevillako Orquesta Barroca. Artista egoiliarra izan zen Ambronay Festivalen 2014an, Divino Sospiroren zuzendaria eta Ensemble Imaginariumen zuzendaria da gaur egun.

Mundu osoko auditoriumetan jardun ohi du, besteak beste: Musikverein eta Konzerthaus, Vienan; Salzburgoko Mozarteum; Philarmonie eta Unter den Linden, Berlinen; Alte Oper, Frankfurten; Concertgebouw, Amsterdamen; Teatro San Carlo, Napolin; Carnegie Hall eta Lincoln Center, New Yorken; Wigmore Hall eta Barbican Hall, Londresen; Tonhalle, Zurichen; Théâtre des Champs-Elysées eta Théâtre du Châtelet, Parisen; Auditorium Nazionala, Madrilen; Oji Hall, Tokion; Osaka Symphony Hall; Colón, Buenos Airesen. Halaber, maila handiko artistekin batera aritu izan da: Nikolaus Harnoncourt, Gustav Leonhardt, Christophe Coin, Cecilia Bartoli eta Katia and Marielle Labèque.

Teldec, Decca, Naïve, Astrée, Deutsche Harmonia Mundi/Sony, Passacaille, Winter& Winter, Virgin, Opus111 eta Zig Zag Territoires et Nichion diskoetxeentzat egindako grabazio askok nazioarteko sari ospetsuak lortu dituzte, besteak beste, Gramophone Award, Grand Prix des discophiles, Echo Deutsche Schallplattenpreis, Caecilia saria, Fondazione Cini of Venice saria, La Nouvelle Académie du Disque eta hainbat Diapason d’Or, Choc de la Musique eta 10 Répertoire.

Info covid

Gertakarien egutegia

Al
As
Az
Og
Or
La
Ig

Erlazionatutako ekitaldiak

Denboraldia 2023-2024
08
Api
2024
>Cámara 07

Cámara 07

Lekua: Euskalduna Jauregia

I

BOSen hari eta perkusio ensemblea

Actea Jiménez, perkusioa
Samuel García, biolina
David García, biolina
Leire Moreno, biola
Diego Val, biolontxeloa
Carolina Bartumeu, biolontxeloa

ARVO PÄRT (1935)

Fratres

DANIEL WOHL (1980)

Exchange

BOSen hari-laukotea

Samuel García, biolina
David García, biolina
Leire Moreno, biola
Carolina Bartumeu, biolontxeloa

ANTON VON WEBERN (1883 – 1945)

Langsamer Satz

II

BOSen hari-seikotea

David García, biolina
Samuel García, biolina
Isabel Aragón, biola
Asier Arabolaza, biola
Diego Val, biolontxeloa
Jaime Puerta, biolontxeloa

JOHANNES BRAHMS (1858 – 1924)

1. Seikotea Si bemol Maiorrean Op. 18

I. Allegro ma non troppo
II. Andante ma moderato
III. Scherzo: Allegro molto
IV. Rondó: Poco allegretto e grazioso

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
11 - 12
Api
2024
>Samy Moussa eta Dvoráken 7. sinfonia

Samy Moussa eta Dvoráken 7. sinfonia

Lekua: Euskalduna Jauregia

Oso ustekabe atsegina izan da azken urteotan Samy Moussaren musika ezagutzea eta ikus-entzuleekin duen konexio onaren lekuko izatea. Bere lana ezagutzen jarraitu ahalko dugu Adrano biolinerako kontzertuaren bidez, Karen Gomyo bikainaren eskutik; gainera, zuzendari-lanetan arituko da Nielsenen musikarekin eta Antonin Dvoráken 7. sinfonía kartsuarekin.

Samy Moussa, zuzendaria
Karen Gomyo, biolina


I

CARL NIELSEN (1865 – 1931)

Helios obertura Op. 17

ANTONIN DVORAK (1841 – 1904)

Erromantza biolin eta orkestrarako fa minorrean Op. 11*

Karen Gomyo, biolina

SAMY MOUSSA (1984)

Kontzertua biolin eta orkestrarako “Adrano”**

I.
II. Cadenza
III.
IV. Epilogue

Karen Gomyo, biolina

II

ANTONIN DVORAK (1841 – 1904)

7. sinfonia re minorrean Op. 70

I. Allegro maestoso
II. Poco Adagio
III. Scherzo (Vivace)
IV. Finale (Allegro)

*Lehen aldiz BOSen eskutik
**Estreinaldia Espainian

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
18 - 19
Api
2024
>Pahud eta Mahlerren 5. sinfonia

Pahud eta Mahlerren 5. sinfonia

Lekua: Euskalduna Jauregia

Emmauel Pahud aspaldi kokatu zen txirularen esparruko gailurrean. Bere ibilbidean ziztu bizian gertatu da dena 22 urte zituela Berlingo Filarmonikoan bakarlari-plaza lortu zuenetik; bera zuzenean entzun dutenek diote bere musika amasaren luzapena bezalakoa dela. Zuzendari-titular gisa egindako ibilbideari agur esaten hasteko, Erik Nielsenek Mahlerren S. sinfonía eskainiko digu, eta haren gailurrez, haranez eta adagietto ederraz gozatuko dugu.

Abono:

XX Century Classics


C. Nielsen: Flauta eta orkestrarako kontzertua
W.A. Mozart: Andante do maiorrean, flauta eta orkestrarako K. 315
G. Mahler: 5. sinfonia do minor sostenituan

Emmanuel Pahud, xirula
Erik Nielsen, zuzendaria

Informazioa eta sarrerak
Denboraldia 2023-2024
25 - 26
Api
2024
>Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Erik Nielsenek Heroi bizitza bat zuzenduko du

Lekua: Euskalduna Jauregia

Ein He/denleben zuzendari-lana da. Richard Straussek berak zuzendu zuen lehen emanaldian; hala ere, beste zuzendari handi bati eskainita zegoen, Mengelberg zuzendariari eta Concertgebouweko orkestrari, hain zuzen ere. Nielsenek poema sinfoniko izugarri hau aukeratu du titular gisa denboraldi honetan emango duen azken kontzerturako. Programa osatzeko, Schönberg eta Saint-Saëns musikagileen beste bi pieza ezagun izango ditugu entzungai, eta aipatzekoa da Alexandre Kantorow karismadunaren presentzia.


Charla preconcierto
2024/04/26 • 18:00 • Euskalduna. 5H Aretoa Terraza


A. Schonberg: Orkestrarako bost pieza, op. 16
C. Saint-Saëns: Piano eta orkestrarako 5. kontzertua Fa maiorren, 103. op. “Egiptoarra”
R. Strauss: Heroiaren bizitza bat, op. 40

Alexandre Kantorow, pianoa
Erik Nielsen, zuzendaria

Informazioa eta sarrerak