Kontzertuak
BOS DENBORALDIA 14-2011-2012
Hastapeneko abonua<br />Udaberriko kontzertua
E. Soutullo:All the echoes listen
E. Korngold:Kontzertua biolin eta orkestrarako
L. van Beethoven:6. kontzertua Fa maiorrean, op.68 “Pastorala”
Alina Pogostkina, biolina
Josep Caballé Domenech, zuzendaria
DATAK
Abonu salmenta, uztailaren 8tik aurrera.
Sarreren salmenta, irailaren 15tik aurrera.
Ezagutu hemen harpidedunak BOS izatea abantaila guztiak
Oihartzun, oroitzapen eta inpresio artean…
… ibiliko dira gure entzuleak gaur arratsaldeko kontzertuan.
Harvardeko Unibertsitateko zientzialari eta idazle den Oliver Wendellen Even Song poemaren bertso batekin hasiko da ekitaldia. Eduardo Soutullok (Bilbon, 1968an, jaiotako galiziarrak) inspirazio iturritzat hartzen du bertso hori orkestrarako triptiko bat osatzeko, eta All the echoes listen da lehenengo emanaldia. Lan horrek lehenengo saria irabazi zuen Ciutat de Tarragonako Nazioarteko Konposizio Lehiaketan, 2005. urtean, eta estreinaldia hiri horretan bertan izan zen 2006an, Bartzelonako Orkestra Sinfonikoarekin eta Kataluniako Nazionalarekin, Virginia Martínezen zuzendaritzapean. Musika-tresnen tinbreen erreberberazioa eta orkestrak eskaintzen dituen koloreak dira lan horren diskurtsoaren oinarria. Baina pieza horren estetikan, galiziar musikagileari modu berezian eragin dioten hainbat egileren arrastoek egiten dute durunda, hala nola Olivier Messiaen,Toru Takemitsu eta Gérard Grisey (eta horiei eskainia da, hain zuzen ere, triptiko sinfonikoa), eta horien arrastoekin egiten dute bat Magnus Lindberg edo Claude Debussy sortzaileek utziek. Maisu horiek guztiek erabateko garrantzia eman diote musikaren tratamenduari, “soinu espazioan” zabaltzen den eta forma hartzen duen zerbait balitz bezala. Gertaera akustiko jakin batzuen birsorkuntzaren bitartez entzulea biltzen duen soinu giroan garatzen dira ideia tematikoak, hala nola erreberberazioa, dinamika eta testura aldaketak eta objektu soinudunaren dentsitateen bariazioa; era horretara, objektu soinuduna flotatu, planeatu edo labaindu egiten da, eta poema baten oihartzunak ekartzen dizkigu.
Oroitzapenak presente daude Erich Wolfgang Korngold-en (Brno, 1897-Hollywood, 1957) Biolin eta orkestrako kontzertua Re Maiorrean, Op 35 lanean. Hollywooden, 30 eta 40ko hamarraldietan, soinu banden musikagile ospetsu eta goratuenaren aintza garaiaren oroitzapenak dira, zinema ezinbestean soinuduna eta musikala zen garaiaren oroitzapenak. Baina etorkizun handiko Kaliforniara joan aurreko urteetan Vienan musikagile gisa izandako karrera arrakastatsuaren zatiak ere badira. 1947an estreinatu zen St. Louisen Jascha Heifetz biolinista handiaren eskutik; partitura Alma Mahler-i (Gropius-Werfel) eskainia da, hark adiskidetasunak eta bizipenak erdibanatu baitzituen Korngoldekin bai Europan bai Amerikan. Lanak kontzertuaren generoaren funtsezko alderdiak bateratzen ditu: hunkiberatasuna eta birtuosismoa, eta ohiko hiru mugimenduetan banatzen da. Mugimendu horietan biltzen da, hain zuzen ere, egileak hogeita hamarreko hamarraldian zinemarako egindako musika. Hasierako Moderato nobilean biolin solista modu liriko eta epikoan agertzen da, aldi berean, goranzko doinu bat kantatzen, interbalo irekiekin, minbera samarra eta intentsitate emozional handikoa; Errol Flynnek Beste egunsenti bat lanean azaleratzen zuen pasioa ekartzen du gogora. Gai hori bigarren ideia lurrindu eta sentimentalarekin osatzen da, eta Juarez filmeko soinu paisaietara eramaten gaitu (film horretako soinu-banda izan zen egilearen gustukoenetako bat). Bi gaiak birtuosismo eta sofistikazio handiko pasarteetan garatzen eta aberasten dira. Ondorengo Romanza adierazkorrean, bakarlariaren ahotsak nostalgiaz eta poesiaz beteriko hotsen artean egiten du aurrera. Haren ahots zorrotz eta, zenbaitetan, dekadentea labaindu egiten da, bibrafonoaren, harparen eta zelestaren giro desagerkorrez koloreztatutako eta soinu magikoz osatutako tapizean. Diskurtso hori soseguz ahogozatzeko modukoa da, Oscar sariaren irabazle izan zen Adverse jauna filmaren hots bandan oinarrituta. Eta kontzertuak Errol Flynnen irudi irribarretsua ekartzen digu gogora berriro ere; baina, oraingo honetan, herri eta abentura dantzaren kutsuarekin. Musika horren freskotasunak –konpas aldaketa biziekin eta orkestra kolore handiekin– liluratu egiten du entzulea, Printzea eta eskalea lanaren alaitasunak harrapatzen baitu ezustean, amaierako Allegro vivace erabatekoan.
Eta soinu espazioa landako inpresioez betetzen da Sinfonia pastorala izenekoan gauzatzen den Naturaren aldeko kantu zintzoan. Ludwig van Beethoven (Bonn, 1770-Viena, 1827) ez bazen ere landako gizona, izugarri maite zituen eremu zabalak eta izugarri gustatzen zitzaizkion naturak eskaintzen zizkion ibilaldi luzeetan bakar-bakarrik ibiltzea. Bosgarren eta Seigarren sinfonien parte handi bat Viena inguruko villetan osatu zuen, hara joaten baitzen Beethoven udak igarotzera.
Seigarren Sinfonia Op 68 Fa Maiorrean Lobkowitz printzeari eta Razumovsky kondeari eskainia da, babesle izan baitzituen Beethovenek vienar gizartean. Vienan estreinatu zen, 1808ko abenduaren 22an; Theater an der Wien musikagilearen esku jarri zen (aldez, behintzat, ongintzako ekitaldietan izandako parte hartzearen aitorpen gisa) irabazpidezko kontzertu bat antolatzeko, garai hartan musikaren ikuspegitik gailurrean zeuden europar hiri batzuetan boladan zeudenen antzera. Beethovenek kontzertu izugarri luzea antolatu zuen (lau ordu ingurukoa), eta baita eragabea ere, orduko hartan bateratu baitzituen Bosgarren Sinfoniaren eta Fantasia Koralaren erabateko estreinaldia; Pianorako Laugarren Kontzertuaren vienar estreinaldia, Meza Don lanaren hainbat zati eta ahotserako eta pianorako beste hainbat lan. Kontzertu hura, ordea, lausoturik gelditu zen orkestrarekin eta abeslariekin izandako hainbat ezadostasunen, entsegu faltaren eta bertaratuek izan zuten hotzaren ondorioz; ekitaldi haren arrakasta, beraz, neurrizkoa izan zen, eta gorabeheratsua. Emaitza ekonomikoak ere ez ziren behar bezalakoak izan, ez musikagilearentzat ez orduko enpresaburuarentzat.
Sinfoniak, Berlioz sutsuaren hitzetan, “Poussinek osatutako eta Michelangelok marraztutako paisaia miragarri bat ematen du”. Hala ere, Beethovenek idatzi zuenaren arabera, lan hura “emozioa da deskribapena baino gehiago, eta sentimenduen oroipena pintura baino gehiago”. Are gehiago, txorien kantuaren deskribapen nabarmen bat baino ez dago, bigarren mugimenduaren amaieran. Sinfonia horretan bada, ordea, naturarenganako maitasunaz eta hark ematen duen bakeaz gainera, Beethovenek bere tarteko etapako lanetan agertzen zuen berritasun bat: musikaren osagaien tratamenduari dagokion bilakaera eta originaltasuna, zeinari esker konposizioak hizkuntza berri bati zabaldu zizkion ateak Europan. Ordurako, XIX. mendea (eta XX. mendearen parte bat) erromantizismo musikalaz betetzen zuten sortzaileek begiratu beharko zuten ispilu bihurtzen ari zen Beethoven.
Lehenengo mugimendua, Esnatu sentimendu alaiak landara iristean, ibilbide barekoa da, garai hartan ohikoa zenaz guztiz bestela; gai nagusien izaera maitagarriari esker, tentsio harmoniko gutxiko esparru batean garatzen baitira, eta segurtasuna eta landako naturarekiko batasun sentipen erosoa helarazten duen diskurtsoari eusten dioten hainbat nota pedali esker.
Bigarren mugimenduan, Eszena errekaren alboan, indartu egiten da baretasun bukolikoa, ideia soil baten erabilerari esker: hariaren fintasuna eta zuraren ahogozo malkartsua eta, aldi berean, samurra. Berliozen iritziz, Beethoven “belar berdean etzan zen, seguru, zerura begira, haizeari adi, errekaren uhinak bazterreko harkoskorren kontra haustean argiak egindako milaka islek liluratuta”. Hirugarren denborako Nekazarien bilakaera alaia pasarteakaire erritmikoek eta kolore instrumentalek dantza eta festa giro lasai eta maitekorrera hurbiltzen gaituzte.
Baina lasaitasuna eta barealdia eten egiten dira laugarren mugimenduarekin bat egitean, airea presio atmosferiko-musikalaz betetzen denean, besteak beste Beethovenek harizko musika-tresna baxuen artean sustatzen duen liskar originalaren eraginez: hurbiltzen den Ekaitzaren zurrumurru gero eta handiagoa, biolontxeloen pultsu bakoitzaren bost kortxeaerdien eta lau kontrabaxuen arteko talkak eragiten duen iluntasun soinudunak lortua; eta horri eransten zaio txirula piccolo baten tentsio akustikoa (lehen aldiz tronboiekin batera agertzen dena), nota kromatikoz beteriko eremu soinudunaren goreneko gailurrean. Efektu berezi izugarriak XIX. mende hasi berriarentzat. Baina Beethovenek aipatzen digun “landaren zoriontasunaren, zeruaren baretasunaren eta lurraren jantzi aberatsaren aldeko kantuak” berriro ere argiz betetzen du eremu musikala, sinfoniaren amaierako Artzainen kantua eta esker ematea eskaintzaren ondoren pasartean.
Egitarau bikaina musika oroitzapenez, amestutako abenturen oroipenez eta naturaren oihartzunez beteriko arratsalde baterako. Jarlekuetan Errol Flynn egongo al da, Vienako landatik iritsi berritan? Goza ezazue kontzertu honekin.
Alina Pogostkina, biolina
San Petersburgon jaioa, Alina Pogostkinak aitarengandik jaso zituen lehenengo biolin-eskolak, eta 1992an Alemaniara joan zen. Antje Weithaasen ikaslea izan zen Berlingo Hanns Eisler Musikako Goi Mailako Eskolan; lehiaketa ugari eta garrantzitsuak irabazi ditu, besteak beste, Friburgoko Louis Spohr Lehiaketa 1997an, non lehiatzailerik gazteena izan baitzen. 1999an Europako Kontseiluko Presidenteen «Prix de l’espoire» saria jaso zuen. 2001ean Bruselako Elisabeth Erregina Lehiaketako irabazleen artean egon zen, eta 2002an, Indianapoliseko (AEB) Nazioarteko Biolin Lehiaketan. 2005ean Jean Sibelius Nazioarteko Biolin Lehiaketako lehen saria irabazi zuen.
Alina Pogostkina munduko jaialdi eta kontzertu-areto ospetsuenetan aritu izan da. Era berean, Mikhail Pletnev, Gennadi Roshdestvensky, Sir Roger Norrington, Sir Mark Elder, Sakari Oramo, Jukka-Pekka Saraste, Mikko Franck, Paavo Järvi, Andris Nelsons, Andrey Boreyko eta Thomas Hengelbrock zuzendariekin kolaboratu du, besteak beste.
Bakarlari gisa, Stuttgart, Finlandia, Indianapolis, Cincinnati, BBCren Eskoziarra orkestra sinfonikoekin jo du, bai eta Oslo, Stcokhom, Frantziako Irratia eta Txekiako filarmonikoekin nahiz Gustav Mahler Gazte Orkestrarekin ere. Azken denboraldian, bira bat egin zuen Japonian, Tokioko NHKren Orkestra Filarmonikoarekin eta Jonathan Nottekin.
Alina Pogostkinak Antonio Stradivariren (Cremona, 1709) biolina jotzen du, Deutsche Stiftung Musikleben delakoak utzita.
Josep Caballé Domenech, zuzendaria
Bartzelonan jaio zen musikari familia batean, eta pianoa, perkusioa, kantua eta biolina ikasi zituen. Prestakuntza Vienako Musika eta Arte Eszenikoen Unibertsitatean jaso zuen, eta David Zinman, Jorma Panula (Aspen Music Festival) eta Sergiu Comissionaren eskolak jaso zituen.
Aspengo Zuzendaritzaren Akademia Amerikarraren Aspen Prize saria jaso du eta “Protégé de Sir Colin Davis” izendatu dute “Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative” programako lehenengo edizioaren inaugurazio zikloan.
Denboraldi honetatik, Josep Caballé-Domenech Colorado Springs Orchestrako musika zuzendaria da. Norrköpingeko Orkestra Sinfonikoaren zuzendari gonbidatu nagusia izan da, eta sarritan aritzen da Aspen, Texas eta Wintergreengo jaialdietan. Espainiako orkestra ugari ez ezik, beste orkestra hauek ere zuzendu ditu: Royal Philarmonic Orchestra, BBC Orchestra/Wales, BBC Orchestra/Ulster, Belgikako Orkestra Sinfonikoa, Zuricheko Tonhalle, Suediako Irratiko Sinfonikoa, Txekiako filarmonikoa, New Japan Filharmonic, Roya Scottish Orchestra eta abar.
Zuzendu dituen operetako batzuk hauek dira: Cosi fan tutte, Lucia di lammermoor, L’elisir d’amore, La Boheme, Tosca eta Carmen. Enric Palomarren Bataiatzailearen burua lanaren mundu mailako estreinaldia egin du Bartzelonako Liceun. Era berean, Moreno Torrobaren Luisa Fernanda produkzioa zuzendu du Theater an der Wien antzokian, Plácido Domingo eta RSO Wien orkestrarekin batera, bai eta Oviedoko Operan ere.
Mercedes Albaina
Gertakarien egutegia
Erlazionatutako ekitaldiak
Denboraldia 2025-2026
11 - 12
Abe
2025
Badator erromantizismoa
Lekua: Euskalduna Jauregia Bilbao
XIX. mendeko errepertorio ugariari begiratzen dion egitarau biribila. Erromantizismoaren iraultza ulertzeko funtsezko bi obra eskainiko dira. Schubertek maisutasunez arakatu zuen formatu handia bere azken sinfonian, obra horrek, agidanez, Bruckner musikagilearen goitasuna iragarri zuela; Beethoven, berriz, emoziozko zirimoletan barruratu zen do minorreko kontzertu biribilean. María Canals piano-lehiaketaren irabazleak joko du pieza.
Iván López-Reynoso, zuzendaria
Xiaolu Zang, pianoa
I
LUDWIG VAN BEETHOVEN (1770 – 1827)
3. kontzertua piano eta orkestrarako do minorrean Op. 37
I. Allegro con brio
II. Largo
III. Rondo: Allegro
Xiaolu Zang, pianoa
II
FRANZ SCHUBERT (1797 – 1828)
9. sinfonia Do Maiorrean D. 944 “Handia”
I. Andante – Allegro ma non troppo. Piú moto
II. Andante con moto
III. Scherzo: Allegro vivace – Trio
IV. Allegro vivace
Iraup. 110’ (g.g.b.)
Denboraldia 2025-2026
15
Abe
2025
Ganbera 3
Lekua: Euskalduna Bilbao · 0B Aretoa
G. Connesson
Techno Parade
Trío de flauta, clarinete y piano BOS
I. Stravinsky
Octet
Octeto de viento BOS
J. N. Hummel
Septeto en Do Mayor Op. 114 “Septeto Militar”
Septeto de viento, cuerda y piano BOS
Denboraldia 2025-2026
18 - 19
Abe
2025
Eraztunen Jauna: Erregearen Itzulera
Lekua: Euskalduna Jauregia Bilbao
Erregearen Itzulera, hau da, hirugarren atala interpretaturik, musikaren eta zinemaren arteko ezkontzaren gailurretako bati eskainitako zikloa amaituko dugu. Filmak 11 Oscar sari eskuratu zituen, besteak beste, Howard Shore musikagilearen soinu-banda onenarena. Berriro ere, filma osorik emango da, BOSek jatorrizko partitura interpretatuko du eta Bilboko Koral Elkarteko
kideek abestuko dute.
Shih-Hung Young, zuzendaria
Eleanor Grant, sopranoa
Manex Ortiz, tiple
Bilboko Koral elkartea:
Koru sinfonikoa (Enrique Azurza, zuzendaria)
Euskeria Korua (Urko Sangroniz, zuzendaria)
Haurren korua (José Luis Ormazabal, zuzendaria)
Euskeria Korua (Urko Sangroniz, zuzendaria)
Haurren korua (José Luis Ormazabal, zuzendaria)
SOINU-BANDA OSOA ZUZENEAN
Eraztunen Jauna: Erregearen Itzulera
Howard Shore oscardunak konposatutako soinu-banda,
filma eman bitartean orkestra sinfonikoak,
abesbatzek eta bakarlariek zuzenean interpretatuko dutena
Eraztunen Jauna: Erregearen Itzulera
Lehen ekitaldia (1:30)
Jatorriak eta hasierak
Bidaia Bidegurutzera
Itzulera Edorasera
Kaliza eskurik esku
Gollumen zitalkeria
Palantira
Undómielen graziaz
Dorre Zuriaren begiak
Urre eta zilarrezko koroa
Lastargien piztuera
Cirith Ungolgo eskailerak
Fideltasuna Denethorri
Sam eta Frodoren abiatzea
Faramirren sakrifizioa
Tropak Dunharrowen
Andúril, Mendebaldeko Garra
Hilen bideak
INTERLUDIOA (20’)
Bigarren ekitaldia (1:50)
Gondorren setioa
Masmaren zuloa
Grond, Infernuko Mailua
Masma Handia
Seneskalen hilobia
Pelennorko Zelaietako borroka
“Herrialde berde urruna”
Rohango emakumezko ezkutaria
Thóedenen heriotza
Cirith Ungolgo Dorrea
Azken erabakia
Sauronen ahoa
Frodorentzat
Patuaren Mendia
Patuaren Arrakala
Arranoak
Elkartea bat eginda
Bidaia Portu Grisetara
Eraztunaren egunak
Denboraldia 2025-2026
19
Urt
2026
Ganbera 4
Lekua: Euskalduna Bilbao · 0B Aretoa
200 Arriaga
J. C. Arriaga
Obertura Op. 1
Noneto de viento y cuerda BOS
J. C. Arriaga
Cuarteto nº 2 en La Mayor
Cuarteto de cuerda BOS
L. van Beethoven
Septeto en Mi bemol Mayor Op. 20
Septeto de viento y cuerda BOS